بعد از عبور موفق چین از بحران مالی سال 2008 و همزمان با افزایش حجم تجارت چین با کشورهای مختلف دنیا و تبدیل شدن این کشور به اولین صادرکننده و دومین اقتصاد بزرگ جهان، بانک خلق چین[1] (بانک مرکزی این کشور) تصمیم گرفت از این حرکت پرشتاب چین عقب نمانده و متناسب با حجم تجارت این کشور، پول ملی خود را نیز بین المللی نماید. هر کشوری که پولش بعنوان پول معتبر بینالمللی مورد پذیرش قرار گیرد، منافع عظیمی را کسب میکند که تاکنون این مزیت قابل توجه را در مورد پوند انگلیس، دلار آمریکا و یورو شاهد بوده ایم.
مسیر چین در مسیر بین المللی کردن یوآن[2] تجربه منحصر به فردی است که با تجارب پیشین در مورد ارزهایی که بین المللی شده اند (مانند دلار، پوند و ین) متفاوت و بعضاً متضاد است. در حال حاضر، یوآن بدون آزادسازی در مورد دارایی ها و سرمایه ها و تبدیل پذیری آنها، به یک ارز بین المللی تبدیل شده است. منظور از بین المللی شدن کامل یوآن، اینست که هم بعنوان مبنای قیمت گذاری و پرداخت در تجارت و تامین مالی بین المللی مورد استفاده قرار گیرد و هم بعنوان یک گزینه جدی در سبد ذخیره ارزی مد نظر باشد [1].
البته سیاست بین المللی کردن یوآن، از سال 2000 شروع شده بود که بر اساس آن، ساکنان هنگکنگ میتوانستند تا سقف روزانه 20 هزار یوآن بدون پیش شرط خرید کنند. اوایل سال 2009 و با مشاهده آثار منفی درهمتنیدگی اقتصادی با غرب، چین تصمیم گرفت که این سیاست را شتاب دهد.
یکی از مهمترین و اولین اقدامات برای بینالمللی کردن یوآن، این بود که به وارد/صادرکنندگان خارجی اجازه داده شد تا تجارت خود با چین را - بجای دلار - از طریق یوآن تسویه نمایند. این اقدام به اجرای یک طرح پایلوت[3] در سال 2009 انجام شد که به هنگکنگ مجوز استفاده از یوآن در خارج از کشور[4] داده شد. از آن زمان تاکنون، این طرح بصورت مستمر ادامه و حجم آن افزایش یافته است.
در حال حاضر، 15 کشور هنگکنگ (دسامبر 2003)، تایوآن (دسامبر 2012)، سنگاپور (فوریه 2013)، انگلیس (ژوئیه 2014)، آلمان (ژوئیه 2014)، کرهجنوبی (جولای 2014)، فرانسه (سپتامبر 2014)، لوکزامبورگ (سپتامبر 2014)، قطر (نوامبر 2014)، کانادا (نوامبر 2014)، استرالیا (نوامبر 2014)، تایلند (ژانویه 2015)، مالزی (ژانویه 2015) و شیلی (می 2015) دارای مرکز تسویه یوآن هستند. میزان تجمعی تسویه یوآن در این مراکز تاکنون به 40 تریلیون یوآن (معادل حدودا 7 تریلیون دلار) رسیده است که تنها بین سالهای 2013 تا 2014، 1300 درصد رشد داشته است. چین در حال رایزنی با کشورهای امارات متحده عربی، کنیا، سوئیس و آمریکا نیز هست تا مراکز تسویه یوآن را در آنجا راه اندازی نماید.
در حال حاضر، بیش از 1000 بانک در سراسر دنیا تسویه با یوآن را انجام میدهند و تعداد آنها به سرعت در حال افزایش است. دادههای سوئیفت نشان می دهد 35 درصد از بانکهایی که خدمات مالی با مبدا یا مقصد چین و هنگ کنک دارند از یوآن استفاده می کنند که این رقم در دو سال گذشته 6 درصد رشد داشته است [4] .
تا اواخر سال 2016 نزدیک به 40 درصد از موسسات مالی در جهان، انجام تراکنشهای یوآنی را در سبد خدمات خود قرار داده اند. در تاریخ 30 مارس 2016، سوئیفت اعلام کرد در ماه فوریه 2016، بیش از 1131 بانک در پرداخت های خود با چین و هنگ کنگ از یوآن استفاده کرده اند که این عدد حدود 37 درصد از کل تراکنش هایی است که همه نهادهای مالی دنیا با همه ارزها با چین و هنگ کنگ انجام دادهاند. رشد استفاده از یوآن در سال گذشته 18 درصد بوده است. اکثر این نهادهای در آسیا و اقیانوسیه بوده اند (تعداد 557 نهاد مالی)، بعد از آن اروپا (با 376 نهاد مالی) آمریکای شمالی و لاتین (124 نهاد مالی) و آفریقا و خاورمیانه (74 نهاد) بوده است [5].
بانکها و مراکز معتبر مالی بینالمللی به دنبال ایجاد سازوکاری برای انجام پرداختها بر اساس یوآن هستند. لیست بانکهای مهم خارجی که هماکنون تراکنشهای یوآنی را انجام میدهند عبارتند از:
- HSBC
- Standard Chartered Bank
- Credit Agricole CIB
- Deutsche Bank
- Bank of America
- Citigroup
- Mitsubishi UFJ Financial Group
- Japan Post Bank
- Bank of East Asia
- Bank of Singapore
- DBS Bank
- Busan Bank
- Daegu Bank
- KASIKORNBANK
- Bangkok Bank
- Siam Commercial Bank
- Bank of the Philippine Islands
- Malayan Banking Berhad
- Commonwealth Bank of Australia
مراکز تسویه یوآن عمدتاً شعب بانکهای چینی در خارج از کشور هستند که غالبا هم بانک چین می باشد. از این طریق، به اشخاص حقیقی و حقوقی خارجی اجازه داده میشود که حساب یوآنی داشته باشند و با یوآن پرداختهای خود را مدیریت نمایند.
[1] The People’s Bank of China
[2] Internationalization of Renminbi
[3] Pilot Program of RMB Settlement of Cross-border Trade Transactions
[4] Offshore Yuan