حمیدرضا معبودی: مدیر امور بین الملل بانک توسعه صادرات
بازار متشکل ارزی محل مناسبی برای معامله بین خریدار و فروشنده ارز به شمار میرود که اطلاعات و دیگر جزییات داد و ستد آنها را ثبت میکند. بنابراین اجرایی کردن این طرح فی نفسه، اقدام مثبتی ارزیابی می گردد. در واقع بازار متشکل ارزی سبب شفافیت در حجم معاملات، نیاز و بازخوردهای بازار و.. میشود. این بستر محل مناسبی برای تشخیص نیاز واقعی بازار ارزی کشور است. سیاستگذاری این طرح مطلوب بوده و چگونگی عملیاتیسازی آن میتواند سرنوشت بزرگی را در شفافیت مالی اقتصاد رقم بزند.
نرخ ارز در یک برهه زمانی توانست رشد ۳ برابری داشته باشد که افزایش نرخ چشم گیر آن بر دیگر فاکتورهای اقتصادی کشور تأثیر منفی بگذارد. تغییرات نرخ ارز به خودی خود میتواند فعالیت و آینده بازار کالایی و سرمایه گذاریها را تحت شعاع قرار دهد بنابراین با راهاندازی بازار متشکل ارزی قادر به ارزیابی دقیق کمی و کیفی بازار ارزی داشته باشیم. بخشهای مختلف اقتصاد به یکدیگر اتصال دارند. از این رو به هر میزان که تحلیل بهتری از بازار ارز داشته باشیم میتوانیم دید و نگرش بهتری نسبت به سایر بازارها بیابیم. نخستین گام در اجراییسازی بازار متشکل ارزی، بخش اسکناس است که عرضه و تقاضای بازار از طریق این بستر فراهم خواهد شد.
در فاز نخست این طرح، مصارفی چون پرداخت هزینه، تأمین مالی سفرهای خارجی، تحصیل، کارمزد و.. را پوشش میدهد. علاوه بر این موضوع افراد میتوانند برای مبادله و واردات و صادرات با کشورهای همجوار از این بخش از بازار متشکل ارزی بهرهمند شوند.
بدیهیست معاملات و تجارتهای بزرگ را نمیتوان از فاز نخست بازار متشکل ارزی انتظار داشته باشیم چراکه در این امر عوامل زیادی نظیر مقررات بینالمللی، شرایط جابهجایی وجه و.. دخیل است. نرمافزارها و مقررات مربوط به آن بخش دیگری از بازار متشکل ارزی است که پس از ارزیابی مرحله اسکناسی به آن پرداخته میشود. در گام دوم این طرح سایر بخشهای اقتصادی نیز با این مکانیزم درگیر خواهند شد.
البته معاملات بزرگ کشوری به واسطه ایفای نقش بانک مرکزی و دستورالعملهای تخصیص ارز در حال اجرا است و مکانیزم هایی همچون حواله کردن وجوه وجود دارد. با گذشت زمان میتوان بخشی از این سازوکارها را به بازار متشکل ارزی منتقل کرد اما در نخستین گام اجراییسازی آن چنین انتظاری را نمیتوان داشت. در گذشته معاملات سوداگرایانه و دلالی بازار ارز باعث به وجودآمدن فضای نا مناسب و زایش موج منفی در اقتصاد کلان کشور میشود از این رو بررسی عملکرد و هدایت بازار اسکناسی ارزی حائز اهمیت است.